ترک اعتیاد
ترک اعتیاد ترک یک بیماری است و باید توسط پزشک متخصص درمان شود تا اثرات مخرب اعتیاد به کمترین حد ممکن برسد. شاید خوددرمانی برای مدتی مفید باشد، اما مراجعه به پزشک متخصص می‌تواند هم روند درمان ترک اعتیاد را تسریع بخشد وهم به صورت علمی و متناسب با نیاز فرد باشد که در این صورت درصد موفقیت نیز بالاتر خواهد بود.
در دوران ترک اعتیاد، چالش‌هایی برای فرد بیمار به وجود می آید که باید به صورت تخصصی با آن ها برخورد شود و روش های درمانی مناسبی برای فرد بیمار در نظر گرفته شود. از این چالش ها می توان به بروز خماری و علائم ترک و نشانه‌های رفتاری، فیزیولوژیکی و شناختی اشاره کرد. شدت و ضعف این نشانه‌ها بسته به نوع ماده مخدری که بیمار مصرف می کرده است متفاوت است. موفقیت در ترک اعتیاد به چند نکته مهم بستگی دارد که در ادامه به آن ها اشاره می کنیم :
ویژگی‌های شخصیتی بیمار
میزان اراده و تلاش او
حمایت اطرافیان
نوع ماده مخدرو شدت وابستگی
موقعیت اجتماعی بیمار
چگونگی مقابله با اعتیاد و روش های درمانی
افرادی که اعتیاد دارند برای اینکه بتوانند بر وسوسه مصرف غلبه نمایند و برای بهبود بیماری تلاش کنند نیاز به کمک‌های تخصصی دارند و به تنهایی نمی‌توانند بر این مشکل غلبه کنند.افرادی که به‌تنهایی سعی در ترک اعتیاد دارند احتمالاً درک و دانش صحیحی از علائم جسمی، روانی ترک و درد خماری ندارند.
اگر فردی تصمیم بگیرد تنهایی برای درمان اعتیاد اقدام کند، شاید در نگاه اول در وقت و زمان صرفه‌جویی شود، اما با این روش مشکلات به‌صورت ریشه‌ای حل نمی‌شود.
مسائلی مانند اضطراب ، افسردگی، بیماری‌های روانی و مشکلات خانوادگی که درگذشته فرد را به مصرف مواد اعتیادآور سوق داده اند، بدون اینکه بهبود یابند رها می‌شوند. در حالی که متخصص درمان اعتیاد تمامی این مسائل را به‌صورت اساسی مورد بررسی قرار داده و با مشارکت بیمار حل می‌کند.
ممکن است بیمار در دوران ترک دچار استرس شود و نداشتن مهارت لازم برای مدیریت استرس روند درمان اعتیاد را دچار مشکل می‌کند و حتی می‌تواند باعث برگشت دوباره اعتیاد شود.
در حالیکه اگر تمامی مراحل درمان زیر نظر پزشک متخصص ترک اعتیاد باشد، مهارت مورد نیاز برای روبه رو شدن با چنین شرایط سختی به بیمار آموزش داده می شود.
درمان اعتیاد نیاز به پشت سر گذاشتن دوره زمانی نسبتاً طولانی، تعهد و پایبندی به برنامه درمان دارد و اگر زمان و وقت بیشتری را برای درمان این بیماری زیر نظر پزشک متخصص در یک مرکز ترک اعتیاد و با خدمات روانشناسی و خدمات روانپزشکی حین ترک اعتیاد و دوران بعد از ترک بگذارید احتمال موفقیت بسیار بیشتر می شود.
گاهی لازم است بنا به تشخیص پزشک متخصص و طی برگزاری جلسات مشاوره، برنامه درمانی بیمار تغییر کند و برنامه دیگری جایگزین آن شود. اگر فرد بیمار با نظارت یک متخصص ترک اعتیاد درمان نشود متوجه نمی‌شود که باید برنامه درمانی خود را تغییر دهد.
لازم به ذکر است، بعد از ترخیص بیمار نیز جلسات مشاوره روانشناسی و روان درمانی به صورت فردی و خانوادگی با فرد بهبود یافته ادامه خواهد داشت تا شخص دوباره به مصرف مواد روی نیاورد.
گروه درمانی و ترک اعتیاد
یکی از شیوه های روان درمانی روانشناسان برای ترک اعتیاد، گروه درمانی می باشد. این روش درمانی، از حداقل سه بیمار و یک روان درمانگر متخصص و حرفه ای، تشکیل شده است.
گروه های گروه درمانی شامل افرادیست که در مراحل مختلف فرایند درمانی قرار گرفته‌اند. در این گروه ها، مشاهده افرادی که با مشکل مشابه مقابله کرده یا بهبود یافته‌اند باعث امیدواری سایر افراد می گردد. اعضای گروه در گروه درمانی دارای هدف مشترکی که همان ترک اعتیاد است می باشد و خودشان را جزئی از گروهی می‌دانند که تجاربی مشابه خودشان داشته‌اند؛ در نتیجه می‌دانند آنچه بر آنها گذشته، مشترک است و عمومیت دارد و در این زمینه، تنها نیستند.
در گروه درمانی، اعضای گروه، با طرح نقاط قوت خود، منجر به تقویت عزت نفس و اعتماد به نفس سایر اعضای گروه می شوند. فضای این گروه ها امن و حمایتگر است و به اعضای گروه این اجازه را می‌دهد تا فارغ از ترس و شکست، به تجربه کردن و آزمودن بپردازند.در گروه درمانی، اعضای گروه از طریق تعامل با سایر افراد و کسب بازخورد از گروه و درمانگر به درک بیشتری از خودشان می‌رسند.
نحوه اجرای گروه درمانی در ترک اعتیاد
به طور معمول گروه درمانی با 8 تا 12 نفر تشکیل می‌شوند (البته حضور تعداد بیشتر هم مجاز است). جلسات درمان گروهی یک، دو یا چند بار در هفته و به مدت یک یا دو ساعت تشکیل می‌شوند.
حداقل تعداد جلسات گروه درمانی 6 جلسه است ولی معمولا با توجه به اهداف گروه می تواند تعداد جلسات بیشتر هم باشد و تا یک سال ادامه داشته باشد.
در میان گذاشتن اطلاعات و جزئیات زندگی با درمانگر به اندازه کافی دشوار است و طبیعی است که تعامل با چند نفر دیگر دشوارتر خواهد شد. به همین دلیل است که بسیاری از افرادی که قبلاً در گروه درمانی شرکت نکرده‌اند و اطلاعی از این دوره ندارند، از این روش هراس داشته باشند. از این رو گروه درمانی برای بسیاری از افراد به عنوان گزینه درمانی اول مطرح نمی‌شود.
بعد از گذشت چند جلسه از گروه درمانی، که اعضای گروه در کنار هم به احساس راحتی بیشتری می‌رسند به‌راحتی می‌توانند درباره خود صحبت کنند. ابراز احساساتی که بیانشان در خارج از گروه دشوار است با امنیت روانشناختی درون گروه فراهم می‌شود. شما کم کم حمایت مورد نیازتان را در گروه کسب می کنید و برای بیان انتظارات خودتان از سایر افراد، ترغیب خواهید شد.
اکثر افرادی که گروه درمانی را تجربه می‌کنند؛ در مدت کوتاهی حس خوبی در مورد آن پیدا می‌کنند. به اعتقاد متخصصان بالینی و پژوهشگران، فرایند رواندرمانی گروهی در مقایسه با رواندرمانی انفرادی ، نتایج قوی‌تر و بلندمدت‌تری دارد.
سم زدایی و ترک اعتیاد
سم زدایی اولین مرحله از برنامه برای ترک اعتیاد است که تمامی اقدامات لازم برای ترک اعتیاد در آن ارائه می‌شود. سم زدایی از بروز عوارض ناخوشایند یا مرگبار ناشی از قطع ناگهانی مصرف مواد جلوگیری می‌کند و مواد از بدن بیمار پاک می‌شود.
دو روش مختلف سم‌زدایی در ترک اعتیاد
سم‌زدایی سریع : داروهایی به منظور تسریع شروع و پیشرفت فرآیند سم‌زدایی به بیمار داده می‌شود، سپس بیمار داروهای دیگری را برای کمک به تحمل علائم ناشی از قطع مصرف دریافت می‌کند.
سم‌زدایی فوق سریع : بیمار بیهوش می‌شود و وقتی داروی بی‌هوشی اثر کرد، پزشک داروی مسدود کننده مواد مخدر را به بیمار تزریق می‌کند. این دارو بدن را مجبور می‌کند که فرآیند سم‌زدایی را شروع کند. به لحاظ نظری انتظار می‌رود، زمانی که بیمار به هوش بیاید، اکثر علائم ناراحت کننده را پشت سر گذاشته باشد.
البته گاهی اوقات هم شاهد هستیم که بیماران و خانواده ها از روش سم زدایی در کمپ ترک اعتیاد به جای مراجعه به مرکز معتبر ترک اعتیاد استفاده می کنند. در این حالت بیماران در مرکز به صورت موقتی بستری می شوند و روند درمان آنها در یک محیط کاملا ایزوله و بدون هیچ گونه موادی شروع می شود که در موارد شدید از داروهای کمکی نیز برای تسریع روند و تخفیف علائم ترک استفاده می گردد.
عواملی که در رویه سم زدایی و روی نوع و دوز داروها تأثیرگذار هستند عبارتند از:
- نوع ماده مخدری که فرد به آن اعتیاد داشته است
- مدت زمان مصرف مواد مخدر
- شدت اعتیاد
- روش سوء مصرف مواد مثل تزریق، خوردن، استنشاق و یا دود کردن
- مقدار یا دوزی از ماده مخدر که فرد در هر بار مصرف کرده
- سابقه خانوادگی
- زمینه ژنتیکی
- شرایط بالینی و بیماری های دیگری که همزمان وجود دارند
مراحل سم زدایی در ترک اعتیاد تا زمانی است که مواد اعتیادآور از بدن فرد خارج شود. بسیاری از افراد سعی می‌کنند تا سم زدایی و مراحل ترک اعتیاد را در منزل انجام دهند. ولی واقعیت این است که این کار می‌تواند برای فرد بسیار خطرناک باشد. خصوصاً ترک موادی مانند الکل، مخدر و روانگردان‌ها که به دلیل علائم ترک شدید می‌توانند باعث مرگ فرد شوند. به طور کلی بهترین کار برای ترک اعتیاد این است که سم‌زدایی در محیطی حرفه‌ای و امن تحت نظارت کامل کادر پزشکی انجام شود.
آزمایش اعتیاد
آزمایش اعتیاد مجموعه آزمایش هایی است که وجود ماده مخدر در ادرار یا خون شخص را بررسی می کند. این آزمایش ممکن است در جهت بررسی اعتیاد شخص به یک ماده مخدرجهت بررسی سوء پیشینه در استخدام اشخاص و در آزمایش ازدواج و مهاجرت درخواست می شود. در حال حاضر با توجه به پیشرفت های زیاد در علوم آزمایشگاهی، تست‌های مختلفی در آزمایشگاه‌ها جهت تشخیص اعتیاد موجود است.
یکی از رایج ترین آزمایش های اعتیاد، تست ادرار است؛ مواد مخدر مانند هر ماده ی دیگر پس از وارد شدن به جریان خون ، از طریق ادرار دفع می شوند بنابراین بعد از مدتی در ادرار فرد مصرف کننده قابل ردیابی می باشد. از مزیت های این تست نسبت به سایر تست ها ارزان بودن آن و در عین حال، سادگی انجام این آزمایش می باشد که این روش را بسیار متداول کرده است ولی این روش آزمایش، معایبی هم دارد که از آن جمله، دستکاری هایی است که افراد انجام می دهند و موجب منفی نشان دادن جواب آزمایش می شوند. برای جلوگیری از این اتفاق و دستکاری، نمونه گیری با نظارت کادرمرکز انجام آزمایش اعتیاد باید انجام گیرد.
برای انجام آزمایش اعتیاد نیازی به ناشتا بودن نیست و نمونه گیری و آزمایش در هر ساعت از شبانه روز انجام می شود.
منظور از تست اعتیاد ده گانه چیست؟
این آزمایش که از نمونه ادرار انجام می شود، از جمله تست های آزمایش سریع است که با استفاده از نوار ۱۰ پارامتری، 10 نوع ماده مخدر مختلف را اندازه گیری و مورد ارزیابی قرار می دهد. ازجمله موادی که در این تست ها مورد ارزیابی قرار می گیرد، می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- تست های مورفین ، تریاک و مشتقات آن
- تست هروئین
- شیشه ، آمفتامین ، متاآمفتامین
- گل ، حشیش ، ماریجوانا ، وید ، علف
- قرص های ترامادول ، بوپرونورفین ، متادون
- قرص های روانگردان ، ایکس ، اکسی کدون
- قرص های آرامش بخش
